TWIERDZA SREBRNOGÓRSKA
jest jednym z największych i najlepiej zachowanych tego typu obiektów architektury militarnej w Polsce.
Znajduje się częściowo w Górach Sowich a częściowo w górach Bardzkich
Wzniesiono ją po wojnach śląskich w XVIII w. na polecenie króla Prus , Fryderyka II Wielkiego. Miała zabezpieczać Śląsk przed możliwym atakiem ze strony Austrii.
Autorami pierwszego projektu twierdzy byli: inż. G. Pinto – Włoch, architekt w służbie pruskiej, który zaprojektował trzon Twierdzy oraz inż. G. K. Walvare – Holender, którego dziełem był plan ogólny. Ostatecznie jednak wybrano projekt pruskiego pułkownika inż. Regedena, który zmodyfikował wcześniejsze założenia.
Pod budowę twierdzy wybrano dwa górujące nad przełęczą wzgórza: Forteczne (686 m n.p.m.), zwane Srebrną Górą i Ostróg (627m n.p.m.). Prace przeprowadzono w latach 1765-77 ogromnym kosztem, a środki pochodziły z podatków nałożonych na mieszkańców Śląska. W roku 1768 gotowy był Donżon, a wkrótce potem Fort Rogowy, do którego w latach 1769-71 doprowadzono krytą drogę dojazdową. W tym samym czasie powstawał drugi fort - na Ostrogu, budowano liczne tunele, szańce, raweliny, kurtyny i inne umocnienia, tworzące 2-kilometrowy pas umocnień na przełęczy.
Po ukończeniu budowy, twierdza została uzbrojona w 264 działa, haubice i moździerze i obsadzona licznym garnizonem, w składzie 137 oficerów i ponad 2 tysiące żołnierzy, z których część zamieszkiwała, wraz z rodzinami w koszarach i domach w Srebrnej Górze.
Twierdza kilka razy w swej historii była uzbrajana, ale szczęśliwie omijały ją działania wojenne. Dopiero w 1807r., została oblegana i szturmowana przez oddziały francuskie. Jednak mimo zdobycia i zniszczenia Srebrnej Góry, Francuzom nie udało się zdobyć twierdzy, a zawarty w Tylży pokój spowodował wycofanie się wojsk francuskich ze Śląska. Później, w czasie kampanii w 1813r., twierdza zastała postawiona w stan gotowości, ale działania wojenne szczęśliwie ominęły ten rejon Śląska. Twierdza Srebrnogórska nie została nigdy zdobyta, zachowując zaszczytne miano „Śląskiego Gibraltaru”.
Stopniowo twierdza traciła znaczenie militarne, a w latach 1830-1848 kazamaty wykorzystywano jako więzienie, m.in. dla niemieckich rewolucjonistów z ruchu „Młode Niemcy”.
Twierdza została rozbrojona w 1867 roku, a przez kilka kolejnych lat niektóre obiekty wykorzystywano jako poligon artyleryjski.
Z czasem stała się chętnie odwiedzanym obiektem krajoznawczym, a po doprowadzeniu tu wąskotorowej kolei zębatej tzw. Kolejki Sowiogórskiej jej popularność jeszcze wzrosła.
W okresie międzywojennym fort „Ostróg” po adaptacji zamieniono na schronisko młodzieżowe, posiadające 136 miejsc noclegowych, które istniało do 1939r.
Podczas II wojny światowej, wkrótce po wybuchu, w forcie na Ostrogu urządzono obóz karny dla oficerów polskich, uznanych za szczególnie niebezpiecznych. Do historii przeszła śmiała ucieczka dziesięciu polskich oficerów, z których tylko trzem udało się przedostać na Bliski Wschód do Brygady Karpackiej; pozostałych schwytano.
Od wiosny 1944r. istniał tu obóz jeniecki dla żołnierzy fińskich.
Po wojnie twierdza opustoszała i stopniowo popadła w ruinę. Dopiero w 1965 roku PTTK i Komenda Dolnośląskiej Chorągwi ZHP podpisała porozumienie, na mocy którego uprzątnięto II Fort Rogowy i nadano mu nazwę „Harcerz”. Fort „Ostróg” uprzątnięto przy pomocy ówczesnego ministerstwa górnictwa i przemianowano na Fort „Górnik”.
Park został otwarty 14 sierpnia 2003. Mieści się on na terenie fabryki dywanów w Kowarach. W lato modele wystawione są na otwartym powietrzu, w zimie jest możliwość oglądania ich w pawilonie.
czytaj więcej
Zlewiska
Rzeki Sudetów są małe i należą do zlewisk trzech mórz. Są to: zlewisko Morza Bałtyckiego - dorzecze Odry, Północnego - dorzecze Łaby i Czarnego - dorzecze Dunaju. W związku z tym przez Sudety biegnie europejski dział wód, a w Masywie Śnieżnika - na Trójmorskim Wierchu znajduje się miejsce zbiegu trzech zlewisk.
Główne rzeki
Najważniejsze rzeki wypływające z Sudetów: Łaba, Odra i Morawa. Sudeckimi dopływami Łaby są Izera, Úpa, Metuje, Orlica. Dopływami Odry - Opava z Opavicą, Osobłoga, Nysa Kłodzka ze Ścinawką, Białą Lądecką, dwoma Bystrzycami i Białą Głuchołaską, Bystrzyca, Kaczawa z Nysą Szaloną, Bóbr z Kwisą, Kamienną i Łomnicą, Nysa Łużycka. Dopływy Morawy, to Moravská Sázava, Mírovka, Třebůvka, Valová, Haná, Dyje, Krupá, Branná,
Desná, Oskava.
Wodospady
W miejscach stykania się skał o różnej odporności powstały wodospady. Do najbardziej znanych należą: Wodospad Kamieńczyka, Wodospad Szklarki, Wodospad Podgórnej i Wodospad Łomniczki w Karkonoszach, Wodospad Wilczki w Masywie Śnieżnika, a po stronie czeskiej wodospady Łaby, Panczavy, Mumlavski vodopad w Karkonoszach, Nyznerovske vodopady w Górach Złotych, wodospady Bile Opavy i Białej w Hrubým Jeseniku.
Surowce mineralne
Liczne surowce mineralne: węgiel kamienny, antracyt i węgiel brunatny, surowce skalne: (granity, granodioryty, sjenity, gabra, diabazy, bazalty, porfiry, melafiry, marmury, marmury dolomityczne, wapienie, piaskowce, gnejsy, łupki łyszczykowe, amfibolity, zieleńce, kruszywa naturalne), baryt, fluoryt, rudy metali, uran, kamienie półszlachetne itp.
Rzeźba terenu
Uwarunkowana zróżnicowaną budową i długą przeszłością geologiczną oraz zmiennymi warunkami klimatycznymi w czasie geologicznym. Występują różne typy krajobrazów i form terenu. Większość pasm sudeckich ma rozciągłość północny zachód - południowy wschód. Doliny rzeczne o zmiennym przebiegu, miejscami szerokie, o płaskim dnie, w innych miejscach wąskie, o stromych zboczach, przełomowe.
Gleby
W Sudetach przeważają gleby górskie, brunatne i bielice. Na Przedgórzu – czarnoziemy, brunatne i płowe. W Sudetach występują głównie gleby brunatnoziemne w dość znacznym stopniu wzdłuż granicy polsko-czeskiej występują gleby inicjalne i słabo wykształcone oraz gleby napływowe, czyli mady rzeczne wzdłuż:
Nysy Łużyckiej, Nysy Kłodzkiej, Odry, Kwisy, Kaczawy oraz Bobru. Na znacznym obszarze w kotlinach Sudetów występują również lessy i utwory lessopodobne.
Sudety są odrębną grupą górską od występujących w Polsce Karpat. Zajmują obszar od Bramy Morawskiej do Doliny Łaby, należąc zarazem do większej jednostki klasyfikacyjnej jaką jest Masyw Czeski. Więcej na ten temat znaleźć można w opisie Sudetów. Sudety składają się z kilkunastu odrębnych pasm, różniącym się pod względem krajobrazowym jak i geologicznym. Budowa tych starych gór jest bardzo ciekawa zwłaszcza ze względu na różnorodność formy, rzeźby, jak i długość swojego istnienia. Sudety dzielimy obecnie na Wschodnie, Środkowe i Zachodnie i ten ogólny podział będzie dość często używany w tym opisie. W opisach wyróżnia się podziały na ery, a wyróżnia się 4 ery - obecną - kenozoik, poprzednią - mezozoik, oraz paleozoik i prekambr. Ery te trwały po wiele milionów lat.
czytaj więcejKościół parafialny w Karpaczu w Karkonoszach, przeniesiony w 1842 z miejscowości Vang, leżącej nad jeziorem o tej samej nazwiew Norwegii.
Kościół został zbudowany z sosnowych bali w miejscowości Vang w południowej Norwegii, na przełomie XII i XIII w. Powstał jako jeden z ok. tysiąca norweskich kościołów klepkowych – stavkirke. Uważany jest za najstarszy drewniany kościół w Polsce.W XIX w. świątynia stała się już za mała na potrzeby miejscowej ludności, która chcąc wybudować sobie nowy kościół musiała zaciągnąć pożyczkę na pokrycie kosztów budowy. Kościół był mocno zniszczony, ale nadawał się do sprzedaży w celu rozbiórki i odbudowania w innym miejscu. Wtedy norweski malarz Jan Krystian Dahl przebywający w Dreźnie skłonił pruskiego króla Fryderyka Wilhelma IV do jej zakupu dla berlińskiego muzeum.